Wikipedia:UIL Introduktione
| « | Supru a UIL kontenaje Angli versione de disi chapitre |
» |
| Sekuenti: Besono de un interlingue |
da Otto Jespersen, Ph.D., Litt.D., LL.D. (1869-1943)
Introduktione
[edit source]Disi libre es intentet kom pledo por un artifisial international auxiliari lingue, e sal es bon komensim tu vida tum kel es implikat in disi adjektives. Artifisial, t.e. fat konsiosim da un home o grupe de homes, kontrastant konter tali natural lingues kom anglum, fransum e set., kel on ha parla durant generationes e kelen developo ha primim eventa sin ke li individus es konsiosi pri chanjos. Ma li termine artifisial inklina krea prejudiko konter li lingue pri kel nus sal trakta, e men taske in disi libre sal es montra quam tre natural tali lingue pove es; dunke me sal prefera parla pri “konstrukteti” lingue, e insted termina li existanti lingues kom natural me sal usa li plu apti termine national lingues.
Li sekuenti adjektive esed international. Tum signifika ke on intente ke li lingue vud bli usa non da uli singli natione o uli singli lande, ma da individus kel, quankam apartenant a diferanti nationalesos, have kelkum kel les volud komunika a mutu.
Triesmi: auxiliari. Disum implika ke nusen international lingue es intentet tu es nur sorte de substitute de national lingues kand unque disus non es kapabli por serva kom moyene de komunikatione. On non intente ke novi lingue devud remplasa li existanti lingues: nule kun sobri senses vud kreda ke es posibli tu forsa ke omni nationes oblive sen propri lingues e konkorda pri un singli substitute por omni funktiones. Ma tum kel tre multi sensosi viros e femas in multi landes ya kreda es laborindi, es stando de aferes in kel edukat anglo, kand lo renkontra edukat spano o holandano o bulgaro, vud es altigrad serti pri bli komprenda si lo vud parla a lo in konstrukteti lingue adoptati por ti eme – stando de aferes anke in kel on vud kondukte international konferos e kongreses pri politikal o siential o komersal questiones liberim sin besono de interpreteres, e on vud sirkula omni ofisial dokumentes kel relate plu kam un state in singli lingue.
Dunke, tum pri kel nus interlinguistes pensa, non es tum kel Schleyer fad kom li fanfaronanti moto de sen Volapük, "Menade bal, püki bal" (A un homal rase, un lingue), ma kontrastim tum kel altri inventere de un artifisial lingue, Bollack, prendad kom sen moto: Li duesmi lingue por omnes. Li novi interlingue non vud viola li sakri jures del patral lingue, ma vud bli usa nur kand du o plu multi persones, non-savant mutun lingue, vud have okasione por parla o skripte a mutu. ¹
¹In disi libre me ofte usa li abreviatione I.A.L. por International Auxiliari Lingue, anke kelkifoy I.L.